- Mewa siwa (Larus canus)
- Mewa czarnogłowa (Larus melanocephalus)
- Mewa srebrzysta (Larus argentatus), Mewa białogłowa (Larus cachinnans), Mewa romańska (Larus michahellis)
- Mewa żółtonoga (Larus fuscus)
- Ostrygojad (Haematopus ostralegus) Polska Czerwona Księga Zwierząt
- Rybitwa rzeczna (Sterna hirundo)
- Rybitwa białoczelna (Sterna albifrons) Polska Czerwona Księga Zwierząt
- Szablodziób (Recurvirostra avosetta)
- Sieweczka rzeczna (Charadrius dubius)
- Sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula) Polska Czerwona Księga Zwierząt
- Śmieszka (Chroicocephalus ridibundus)
Dolina Wisły to jedna z najcenniejszych ostoi ptaków na Lubelszczyźnie i jedna z najważniejszych w Polsce i Europie. Gniazduje tu wiele rzadkich gatunków ptaków, które od zawsze przyciągały uwagę nie tylko miejscowych ornitologów. Obserwacje były zawsze okraszane pięknymi widokami nadwiślańskiego krajobrazu, który w wielu miejscach zachował jeszcze swój w miarę naturalny charakter.
Już w XIX wieku tereny te przemierzał Władysław Taczanowski, a za nim jego naśladowcy, z których największy wkład w poznanie awifauny lubelskiego odcinka Wisły wnieśli: Maciej Luniak (lata 60.-70. XX wieku) i Tomasz Wesołowski (lata 80. XX w.). Współcześnie liczenia ptaków prowadzone tu były przez Marka Kellera oraz Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne - głównie przez Janusza Wójciaka, z którego inicjatywy teren ten był kontrolowany prawie corocznie.
W latach 90-tych idei i urokowi wiślanych spływów uległa "młoda kadra": Tomasz Frączek, Grzegorz Grzywaczewski, Marcin Polak, Gerard Potakiewicz, Paweł Szewczyk i Marcin Urban. Od kilku lat z powodzeniem wykorzystujemy składany, dwuosobowy kajak ze sterem, produkcji ZSRR. Jest bardzo pojemny, co jest nie do przecenienia w wiosennym słońcu;-). Załadowany wygląda niczym sowiecki okręt podwodny klasy Whiskey. Odpowiednio traktowany daje dużo frajdy podczas spływu, wystarczy tylko dobrze połączyć wszystkie elementy w czasie montażu, ale to jest już zupełnie inna historia...
Znaczna część "lubelskiej" Wisły ma charakter przełomowy i na odcinku od Annopola do Kazimierza Dolnego, jako "Małopolski Przełom Wisły" została włączona do ostoi ptaków o randze europejskiej i sieci Natura 2000. Na terenie ostoi znajduje się tylko jeden rezerwat przyrody "Krowia Wyspa" utworzony w 1991 roku. Poza ostoją ale w obrębie lubelskiego odcinka Wisły, w 2008 roku utworzono rezerwat "Wisła pod Zawichostem", który rozciąga się po obu brzegach Wisły, od ujścia Sanu do ujścia Sanny.
Najcenniejsze i zarazem najbardziej charakterystyczne ptaki Wisły to gatunki związane z:
- piaszczystymi wyspami i łachami w korycie rzeki, a więc: rybitwy, mewy, ostrygojad oraz sieweczki: obrożna i rzeczna
- urwistymi brzegami i skarpami: zimorodek i brzegówka
- łęgami wierzbowo-topolowymi porastającymi terasę zalewową. Stwierdzono tutaj ok. 60 gatunków, na czele z licznymi: kapturką (Sylvia atricapilla) , pierwiosnkiem (Phylloscopus collybita) i cierniówką (Sylvia communis). W środowisku tym osiągają duże zagęszczenia gatunki nieliczne i średnio liczne w Polsce, jak np. jarzębatka (Sylvia nisoria), łozówka (Acrocephalus palustris), strumieniówka (Locustella fluviatilis) , dziwonia (Carpodacus erythrinus) oraz słowik szary (Luscinia luscinia)
Przegląd gatunków związanych z piaszczystymi wyspami i łachami:
- Mewa srebrzysta (Larus argentatus)
- Mewa białogłowa (Larus cachinnans)
- Mewa romańska (Larus michahellis)
Te duże mewy stosunkowo niedawno zaczęły się rozmnażać nad Wisłą. Od północy zaczęła wnikać na śródlądzie mewa srebrzysta, a z południa Europy podobna do niej mewa białogłowa. Właśnie tu nad środkową Wisłą doszło do spotkania tych gatunków, które zaczęły się krzyżować między sobą dając trudno oznaczane potomstwo.
Po raz pierwszy gniazdo mewy srebrzystej znaleziono w 1991 roku na Krowiej Wyspie. Pod koniec lat 90-tych na wyspie koło Zastowa Karczmiskiego pierwsze, pojedyncze pary dały początek największej w Polsce kolonii lęgowej "dużych mew", liczącej w 2006 roku już ok. 380 par, z których większość stanowiły mewy białogłowe. Obecnie jest to największa kolonia tych ptaków w kraju. W toku 2005 znaleziono w tej kolonii gniazdo należące bezsprzecznie do gatunku Larus michahellis.
Mewa żółtonoga (Larus fuscus)
Gatunek obserwowany nad lubelską Wisłą w kolonii lęgowej dużych mew od ok. 10 lat. Dopiero w 2008 roku udało się odnaleźć gniazdo mew żółtonogich, a także gniazdo pary mieszanej L. fuscus x L. cachinnans.
Mewa siwa (Larus canus)
Mewa, która zaczęła gniazdować nad lubelską Wisłą na pocz. lat 60-tych. Liczebność stosunkowo szybko rosła od ok. 40 par na początku lat 70-tych do ok. 480 na początku lat 90-tych, kiedy zanotowano maximum liczebności. Od roku 1996 obserwujemy fluktuacje liczebności, a zebrane dane wskazują na stopniowy jej spadek (1996 rok - 293 pary, 1999 r. - 252 pary, 2004 - ok. 300 par).
Śmieszka (Chroicocephalus ridibundus)
Gatunek, którego liczebność w dolinie Wisły zmieniała się bardzo dynamicznie na przestrzeni ostatnich 40 lat. Na początku lat 60 - 70 tych gnieździła się tu nielicznie, potem liczebność rosła osiągając na początku lat 90-tych nieco ponad 2 tys. par. Jednak już pod koniec tej dekady populacja śmieszki na lubelskiej Wiśle spadła do ok. 250 par osiągając swoje minimum. Na szczęście początek nowego wieku przyniósł bardzo dynamiczny wzrost liczebność tego gatunku. W ciągu kilku lat liczebność śmieszki na jednej z wysp koło Zastowa Karczmiskiego wzrosła do ponad 7 tys. par w 2006 roku. Jest to obecnie największa kolonia tego gatunku w całej dolinie Wisły.
Mewa czarnogłowa (Larus melanocephalus)
Gatunek jako lęgowy został po raz pierwszy stwierdzony jako lęgowy nad Wisłą w 1989 roku. Od 1998 roku regularnie gnieździ się koło Zastowa Karczmiskiego, gdzie maksymalnie stwierdzono 10 par. Jednak w 2006 roku zlokalizowano gniazda jedynie 2 par.
Rybitwa rzeczna (Sterna hirundo)
Wisła to najważniejsza ostoja tego gatunku w regionie. Wiślaną populację cechują duże fluktuacje liczebności. Na przykład w 1994 roku stwierdzono oszałamiającą liczbę 706 par, podczas gdy w roku 2003, po wysokiej wodzie zaledwie ok. 230 par. Największe kolonie - ponad 100 par stwierdzono koło Zastowa Karczmiskiego, Kaliszan i Gołębia.
Rybitwa białoczelna (Sterna albifrons)
Polska Czerwona Księga Zwierząt
Z pewnością jeden z gatunków ptaków najbardziej związanych z piaszczystymi łachami. Liczebność zmienia się zależnie od roku, w ciągu ostatnich 15 lat oscyluje między 90 a 180 par.
Ostrygojad (Haematopus ostralegus)
Polska Czerwona Księga Zwierząt
Po raz pierwszy lęgowy na Krowiej Wyspie w 1982 roku, gdzie potem gniazdowały regularnie do roku 1986. Ostatnią próbę lęgu odnotowano tu w 2000 roku. Począwszy od 1991 roku corocznie gniazdują 2-4 pary na wyspie koło Zastowa Karczmiskiego.
Szablodziób (Recurvirostra avosetta)
Dotychczas nad Wisłą tylko jedno stwierdzenie lęgu. W 2002 na wyspie koło Zastowa Karczmiskiego gniazdowały 2 pary. Było to zarazem 3-4 stwierdzenie lęgu w Polsce.
Sieweczka rzeczna (Charadrius dubius)
Nieliczny ptak lęgowy, którego populacja wiślana z ok. 30 parami w latach 70-tych i 80-tych wzrosła dwukrotnie na początku lat 90-tych, osiągając maksimum w roku 1995- ok. 90 par, po czym w drugiej połowie zaznaczył się silny regres do niecałych 30 par.
Sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula)
Polska Czerwona Księga Zwierząt
Jeden z coraz rzadszych ptaków lęgowych Wisły. Wprawdzie w porównaniu do początku lat 80-tych liczebność wzrosła z 6 do 34 par w 1995 roku, ale potem w ciągu kilku lat przyszło załamanie populacji do ok. 10 par.
Wisła to także ważny szlak migracji dla ptaków wędrownych, gdzie ptaki mogą odpocząć i uzupełnić zapasy energetyczne niezbędne do pokonania często kilku tysięcy kilometrów. Latem i wczesną jesienią znad rzeki dobiegają bezustanne głosy migrujących kwokaczy Tringa nebularia i piskliwców Tringa hypoleucos. Jesienią wędrują tędy ptaki drapieżne (rybołołowy, myszołowy, błotniaki, kanie czarne, beliki), siewki (biegusy, czajki, kuliki wielkie, brodźce śniade, siewnice, sieweczki rzeczne i inne), a także stada mew, kormoranów, nurogęsi, gęsi, żurawi, czapli i bocianów czarnych. W zaroślach wierzbowych pojawiają się wówczas gatunki nieobecne w sezonie lęgowym m.in.: mysikróliki, jery i droździki.
Karolina,Patrycja i Nicola :D
